نکات مهم درکاشت خيار در گلخانه...
انتخاب زمان کشت :
قبل از هر اقدامی در مورد کشت خيار ابتدا بهتر است اطلاعاتی از قبيل آمار هواشناسی منطقه نظرات و تجربيات مهندسين کشاورزی و کشاورزان با تجربه و مهمترين مورد قيمت اين محصول در بازار کسب کرده و آنگاه زمان کشت را انتخاب نماييد زيرا زمان کشت در بهره برداری محصول تاثير مستقيم داشته و باعث بالا رفتن روحيه کار و تلاش می گردد. مثلا در مناطق جنوبی کشور زمان کشت از اوائل مهرماه شروع می شود و در خرداد ماه سال بعد برداشت محصول پايان می يابد. و در مناطق شمالی و مرکزی کشور که در آذر ماه و دی ماه دارای هوای ابری و سرد می باشند زمان کشت را به نحوی انتخاب می کنند که اين زمان يا آخر فصل برداشت و يا آغاز کشت باشد . به طور کلی زمان هايی که شرايط جوی نامساعد است بايد از دوره کشت حذف گردد و اگر چنين کاری صورت نگيرد و زمانهای نامساعد در ميان زمان برداشت قرار گيرد کشت با مشکلات عديده ای روبرو می شود.
انتخاب بذر:
بعد از انتخاب زمان کشت بايد بذر مناسب و خوبی انتخاب کنيم که بر اساس تقسيم بندی اقليم های مناسب صورت می گيرد.مثلا برای مناطق جنوبی که زمان کشت از اوائل مهرماه شروع می شود و تا آخر خرداد سال بعد می توان برداشت محصول داشت و يا مناطق شمالی و مرکزی که کار کشت از اوائل دی ماه شروع می شود بذرهای تک گل پيشنهاد می شود که دارای برگ های کوچک و مقاوم به سرما بوده و جهت دوره های طولانی مناسب می باشد ولی در اقليم های که دو فصل کشت دارند بهتر است از واريته های پرگل که محصول زيادي در زمان کوتاه دارنداستفاده گردد. شايان ذکر است که بسياری از کشاورزان بدون توجه به نوع واريته و زمان کشت آن و تنها به علت پر گل بودن آن اقدام به کشت در فصولی می نمايند که مناسب حال آن بذر نيست در نتيجه با مشکلاتی مواجه می شوند که برای آنها اندکی ناشناخته و غريب می نمايد.کشاورزانی که آشنايی با خواص واريته های مختلف ندارند اشتباه عمده ای را مرتکب می شوند و آن اين است که واريته های پر گلی را که برای فصول بهاره کشت نموده اند و محصول خوب و زيادی برداشت کرده اند مجددا برای کشت پائيزه انتخاب می کنند. با شروع فصل سرما و کوتاه شدن طول روز تعداد زيادی ميوه های کوچک در هر بوته مشاهده می کنند که به علت ريز ماندن ميوه ها بر روی ساقه محصولی برداشت نمی کنند و با تصوراتی که دارند کود و سم را به گياه تحميل می کنند در حالی که بذر های تک گل بوده و از آن ميوه کمتری مشاهده می کنند اما محصول بيشتری برداشت می شود.
نحوه کشت :
پس از انتخاب بذر بايد فکر نحوه کشت باشيم به طور کلی در مقابل ما دو راه برای کشت بذر قرار دارد. يکی کشت مستقيم و کشت به صورت خزانه که از اين دو راه به خاطر صرفه جويی در استفاده از امکانات گلخانه ای و مراقبت بيشتر و بهتر تا جوانه زدن٬ بهتر است از کشت در خزانه بهره گيری کرد. برای کشت مستقيم زمين بايد رطوبت کافی داشته و به اصطلاح گاورو باشد و بهتر است زير و روی بذر به مقدار مورد نياز بيته موس ريخته شود.
بهترين خاک برای کشت در گلدانهای نشاء ماده ای طبيعی به نام بيته موس می باشد که در بازار انواع خارجی و ايرانی آن يافت می شود.اگر محل قرار گرفتن سينی نشاء دارای ۳۰ درجه سانتی گراد حرارت بوده و نور و رطوبت کافی وجود داشته باشد پس از ۵ تا ۷ روز بذر جوانه می زند و چنانچه شرايط مناسب نبوده و عوامل نور و گرما و رطوبت به صورت دلخواه نباشد اولا در زمان جوانه زنی تاخير ايجاد می شود و ثانيا در جريان رشد گياه نيز اختلالاتی پديدار خواهد شد. توصيه می شود اين نوع بذرها را به علت گرانی آنها ۲۴ ساعت قبل از کاشت در زمين و يا گلدان در يک پارچه نخی و يا پنبه ای در دمای ۳۰ درجه سانتی گراد نگهداری کرد. بايد دقت کرد قبل از اين کار بذرها ابتدا در آب ولرم خيسانده شوند از طرفی بايد مراقبت های لازم را به عمل آورد تا گياه جوان بدون آفت و بيماری به زمين منتقل شود.
انتقال نشاء به زمين اصلی :
وقتی بذرها سبز شدند و رشد کافی نمودند بايد آنها را به زمين گلخانه منتقل کنيم.بدين منظور حفره هايی که با فاصله معين و بر اساس تراکم بوته در متر مربع محاسبه شده است بر روی بسترها تعبيه می کنيم که دقيقا به اندازه حجم خاک گلدانهای سينی نشاءمی باشد. آنگاه با احتياط کامل نشاء را همراه با خاک گلدان از گلدانها جدا کرده و در حفره ها قرار می دهيم.در اينجا بايد مراقب باشيم تا به ريشه ها آسيبی وارد نيايد. بعد از انتقال نشاء به زمين آبياری را شروع می کنيم . به ياد داشته باشيم مدت قرار گرفتن نشاء در گلدان نبايد از حد معمول تجاوز کند زيرا در اين صورت است که ريشه به علت حجم کم خاک دچار مشکل شده و از رشد طبيعی باز می ماند و در نتيجه گياه از ابتدا ضعيف خواهد بود و پس از آن هم رشد درستی نخواهد داشت.
تراکم بوته ها :
به منظور دستيابی به بيشترين برداشت محصول از متر مربع تراکم بوته ها حائز اهميت است.بعضی از کشاورزان و گلخانه داران بر اين باورند که اگر تعداد بوته در واحد سطح بيشتر باشد محصول بيشتری می توانند برداشت کنند.بر اساس تجارب بدست آمده در گلخانه های خاکی برای واريته های موجود تراکمی برابر با ۷/۱ تا ۳ بوته٬ بنابر تجربه شخصی فصل کاشت و نوع واريته از نظر کوچکی و بزرگی برگ در نظر می گيرند که در اين مورد می توان از کشاورزان با تجربه و کارشناسان مربوطه کمک گرفت. ناگفته نماند که اين کار دلايل فنی و مهمی دارد که از جمله می توان ميزان نوردهی و جذب مواد مغذی خاک در فصول سرد را نام برد.پس به خاطر اينکه بوته ها از نور کافی برخوردار بوده و رشد مناسبی داشته باشند بايد به گونه ای کاشت شوند که به روی يک ديگر کمتر سايه بياندازند و به عبارتی ديگر موجب جلوگيری از تابش نور کافی به گياه نشوند از طرفی در فصول سرد ميزان غذا رسانی خاک به ريشه کمتر می شود و اگر تراکم هم در چنين وضعيتی زياد باشد طبيعی است که به ريشه مواد کافی نخواهد رسيد
آبياری اوليه :
برای آبياری گلخانه بهتر است از سيستم تحت فشار به صورت قطره ای استفاده کنيم.در اين روش که بهترين نوع آن استفاده از نوارهای آبياری است که از حدر رفتن آب جلوگيری می کند. بر اساس برنامه ای منظم به آبياری گياه خواهيم پرداخت زيرا آبياری به صورت سنتی ضمن بالا بردن مصرف آب و همچنين رطوبت گلخانه مواد غذايی در خاک را شسته و دسترسی ريشه را به اين مواد کم کرده.شايان ذکر است که آبياری گياه بر اساس سن گياه بافت خاک و زمان مصرف متفاوت است. برای مثال می توان گفت که خاک در زمستان به آب کمتری نيازمند است تا در فصل تابستان ولی در هر صورت بايد به طور يکنواخت و دوره های منظم آبياری کرد و مسلما در خاک های سبک مقدار آبياری کمتر و فاصله زمانی بين آن نيز کمتر خواهد بود. توصيه می شود در هنگام آبياری زمين را برای مدت طولانی به حالت اشباع قرار ندهيم و حتما رطوبت ۲۵ درصدی را در فاصله دو آبياری رعايت نماييد به عبارت ديگر برای تناوب آبياری٬ زمانی اقدام به آبياری نماييد که رطوبت خاک به ۲۵٪ رسيده باشد ضمنا اين را هم بدانيد که گياه خيار در زمانی که به گلدهی می رسد نياز بيشتری به آب دارد.
برخی از کشاورزان معتقدند بعد از اينکه گياه جوان ۴ برگ حقيقی خود را کامل کرد بايد يک دوره تشنگی به گياه داد.چون اعتقاد دارند ريشه گياه در حالت تشنگی به طور طبيعی به دنبال يافتن آب به عمق خاک نفوذ می کند و اين حرکت ريشه باعث افزايش حجم ريشه می شود. به هر حال گياه پس از دوره تشنگی و آبياری پس از آن رشد سريعی خواهد داشت. در زمان رشد بوته بايد نخهای گلخانه را آماده کرده و بر فراز بوته ها به سيم های مهار در فضای سقف گلخانه متصل نمود تا در هنگام رشد سريع بوته ها به طور منظم به دور نخ ها بسته شود برای بستن بوته ها به دور نخ ها روش های مختلفی وجود دارد می توان پائين نخ ها را به سيم مهار در پائين گياه بست و يا اينکه نخ اضافه را به دور قرقره های سيمی پيچانده و بر روی سيم مهار قرار داد و يا اينکه به وسيله کلیپس های مخصوص که به اندازه قطر ساقه گياه است و به انتهای نخ ها بسته می شود ارتباط ساقه و نخ را بدون گره زدن به گياه برقرار نمود شايان ذکر است که نبايد در مرحله نخ کشی بی توجهی نمود زيرا غفلت در اين کار باعث شکستن ساقه گياه می شود و سبب آسيب جدی به گياه خواهد شد.
آبیاری :
آبياری گلخانه برای خاک های سبک می تواند به روش نشتی باشد يعنی با ايجاد جوی و پشته آبياری صورت می گيرد. در صورت استفاده از سيستم های قطره ای که با لوله های مخصوص صورت می گيرد نيازمند يک محاسبه دقيق هستيم زيرا معمولا وسط خط لوله از فشار آب کمتری برخوردار است و به اين علت آبياری به صورت يکنواخت انجام نمی شود.آبياری قطره ای بايد به صورتی باشد که پيازرطوبتی بين دو قطره چکان به يکديگر متصل شود . همانطور که می دانيد روزانه مقدار معينی اب زمين تبخير می شود که بايد در موقع مناسب تامين گردد.در صورتی که نسبت به آب يک منطقه مشکوک باشيم با آزمايش آب تصميم نهايی را اتخاذ می کنيم مقادير مجاز EC در آب براساس ميلی موس تامين می شود EC کمتر از ۱ بسيار خوب EC بين ۱ تا۲ مناسب و EC ۲ تا ۳ کمی زياد EC ۳ تا ۴ زياد و EC بالاتر از ۴ بسيار زياد غير قابل قبول می باشد.
هرس اولیه :
در بته خيار تا زمانی که ارتفاع گياه به ۳۰ سانتی متر نرسيده هيچگونه هرسی را انجام نمی دهيم . اما پس از اينکه بوته به ارتفاع ۳۰ سانتی متری رسيد شاخه های فرعی و ميوه و گلهای آن را به تدريج حذف می کنيم. با اين کار به گياه اجازه می دهيم که تمام انرژی توليدی توسط گياه صرف رشد ساقه و برگهای اوليه شود و بدين وسيله گياه قوی و شاداب باشد از ارتفاع ۳۰ سانتی متر به بعد شاخه های فرعی را حذف کنيم ولی با توجه به فصل کاشت و نظر برخی کارشناسان و کشاورزان با سابقه برخی به شاخه های فرعی اجازه می دهند رشد نمايند و بر اساس واريته و فصل کاشت طول شاخه های فرعی را تنظيم می کنند. قابل ذکر است که در فصل بهار جوانه انتهايی شاخه های فرعی را بعد از ظهور برگ پنجم حذف می کنند به ياد داشته باشيد که هرس اوليه گياه تاثير مستقيم و بسيار خوبی در رشد و بار دهی بوته خواهد داشت البته مشروط بر اينکه به طور صحيح و اصولی انجام گيرد.
برداشت محصول :
از مواردی که بايد در انجام آن دقت بسياری کرد تا آسيبی به گياه وارد نشود نحوه چيدن خيار از بوته است که به دلايلی با اهميت است شيوه اصولی و صحيح چيدن خيار از بوته اين است که آن را به سمت بالا کشيده تا بدين وسيله از ساقه جدا شود اين عمل باعث می شود که بقايا يا دنباله ميوه بر روی ساقه باقی نماند زیرا باقی ماندن این قسمت بر روی ساقه باعث پوسيدگی ساقه می شود و از طرفی دنباله ميوه علاوه بر اينکه وزن ميوه را سنگين تر می کند باعث جلوگيری از نرم شدن سريع ميوه هم می شود امروزه در اکثر گلخانه ها ديده می شود که خيار را به وسيله قيچی از شاخه جدا می کنند اين کار زمانی می تواند مشکل آفرين باشد که قيچی آلوده به بيماریهای قارچی و ويروسی خاصی باشد. در اين حالت امکان انتقال بيماری از يک بوته به بوته ديگر زياد است. بد نيست بدانيد به تازگی دستگاهی اختراع شده است که به وسيله اشعه می تواند ميوه را از ساقه جدا کند.ولی تا زمانی که دسترسی به اين وسائل امکان پذير باشد بهتر است حتاالمقدور ميوه با دستکش چيده شود ضمنا از ابزارهایی استفاده کنيد که اطمينان داشته باشيد آلوده نيستند.
پائین کشی بوته ها :
زمانی که بوته ها به سقف مفيد گلخانه می رسند بايد پائين کشيده شوند.نکته ای که در اين دوره حائز اهميت است هرس برگهای فرسوده تر و پير تر در طول دوره برداشت است.به طوری که هنگام پائين کشيدن بوته برگهای پائينی ضمن اينکه عمر خود را سپری کرده اند تعداد کمی نيز برای هرس کردن باقی مانده باشد. بايد همواره به ياد داشته باشيد که هرس برگهای فرسوده در هر نوبت نبايد بيش از ۳ برگ در بوته باشد و حداقل ۱۸ تا ۲۵ برگ روی بوته باقی بماند. هرس برگ های فرسوده بايد در طول دوره و به تناوب انجام گيرد که در هنگام پائين کشی مشکلی پيش نيايد و ضمنا متوجه باشيم برگهايی که هرس می کنيم نبايد از تعداد برگهای توليد شده بيش تر باشد. به هر حال بعد از هرس برگ هاي مسن تر و رسيدن بوته به سقف٬ ۳ روش برای هرس بوته خيار مرسوم است.
اول اينکه با حذف برگهای پائينی و شل کردن نخ ها از قرقره که به سيم مهار متصل است ساقه را به صورت گرد در روی زمين قرار داده البته گاهی ساقه ها به جای اينکه روی زمين قرار گيرند بر روی شاسی های مخصوصی که با فاصله ۵۰ سانتی متر تعبيه شده اند قرار می گيرند. زمانی که بوته به انتها می رسد به دو شاخه فرعی اجازه می دهیم که رشد خود را ادامه دهند و دوباره به سمت پائین حرکت کنند.این دو شاخه فرعی را مانند شاخه های اصلی در نظر می گيريم و پس از رشد اين شاخه ها جوانه ای انتهايی شاخه اصلی را حذف مي کنيم و سوم اگر در پايان فصل کشت با فرا رسيدن هوای گرم مصادف باشد می توان به جای پائين کشيدن بوته ها آن را بر روی سيم ها انداخته تا مانند سايبانی در گلخانه عمل کند در اين حالت بايد کاملا مراقب بود که بوته ها در موقع خم شدن شکسته نشوند و بعد ها دچار ضايعات و بيماری نگردند.
سی دی آموزشی اصول ومراحل کاشت وبرداشت وپرورش خیارگلخانه ای
منبع.parsbiology
پکیج طرح توجیهی دامپروری به صورت کامل